„Przegryw. Mężczyźni w pułapce gniewu i samotności” to pierwszy polski reportaż opisujący internetową społeczność inceli autorstwa Patrycji Wieczorkiewicz i Aleksandry Herzyk. Książka liczy około 360 stron i została wydana w 2023 roku nakładem wydawnictwa W.A.B.
Patrycja Wieczorkiewicz to dziennikarka pisząca m.in. dla „Gazety Wyborczej” i „Krytyki Politycznej”. W swoich tekstach skupia się na tematyce przemocy seksualnej oraz praw mniejszości. Aleksandra Herzyk jest ilustratorką, autorką komiksów, artykułów, aktywistką na rzecz ograniczania homofobii oraz działaczką proekologiczną.
Książka jest momentami trudna w odbiorze i można w niej znaleźć wiele triggerujących treści (przed czym autorki ostrzegają już na początku), między innymi mizoginię, przemoc seksualną, nękanie, przemoc w rodzinie, treści transfobiczne, rasizm, ableizm, fatfobia, samobójstwo i myśli samobójcze.
Autorki spędziły dwa lata na różnego rodzaju forach i serwerach (np. Wykopie czy Discordzie), rozmawiając z członkami manosfery, czytając posty, zagłębiając się w ich poglądy, ale też osobiste historie. Wielokrotnie podkreśla się, że dziennikarki z czasem stały się integralną częścią serwerów, nie były już traktowane jak nieproszeni goście, a bardziej jak rozmówczynie. Angażowały się również osobiście np. spotykając się z „przegrywami” poza internetem.
„Większość naszych rozmówców poznałyśmy na Wolierze Goblinów, zamkniętym serwerze na Discordzie, na którym spędziłyśmy szesnaście miesięcy, uczestnicząc w rozmowach głosowych, grając z użytkownikami w internetowe kalambury.”
Widać, że jest to rzetelna pozycja, która przedstawia polską manosferę z wielu perspektyw – nie tylko indywidualnych historii inceli, blackpillowców, bluepillowców czy redpillowców, ale również próbuje zadać pytanie, skąd może wynikać taki sposób myślenia. Dobrą myślą, z którą warto rozpoczynać lekturę, wydaje się być umieszczony na początku cytat amerykańskiej pisarki Bell Hooks:
„Porzuceni emocjonalnie przez rodziców i społeczeństwo w ogólności chłopcy często przeżywają złość, którą nikt się nie przejmuje, dopóki nie prowadzi do agresywnych zachowań. Dopóki chłopcy, wypełnieni gniewem, spędzają cały dzień przed komputerem, nie mówią, nie budują relacji – nikogo nie obchodzą.”
W reportażu odnajdziemy nie tylko wywiady oraz osobiste historie, ale również dywagacje na temat równości płci, rewolucji seksualnej, ruchów feministycznych, różnic pomiędzy mózgiem męskim a kobiecym, psychologii ewolucyjnej oraz jej połączenia z poglądami inceli, historii memów internetowych czy kanonu piękna.
Tło społeczno-psychologiczne zostało zaprezentowane w bardzo ciekawy sposób, jednak miejscami mogłoby zostać pogłębione, ze względu na ogrom poruszonych treści w stosunkowo krótkiej formie, który czasem wydaje się przytłaczający.
W historii o incelach często poruszane wątki manosfery są poddawane krytycznej analizie, dzięki wywiadom z ekspertami_tkami z poszczególnych dziedzin, chociażby psychologii.
W podrozdziale na temat psychologii ewolucyjnej, na którą wiele osób z tego środowiska się powołuje, autorki w rzetelny sposób prostują, tłumaczą bądź wprost obalają poszczególne mity bazując na badaniach naukowych oraz wiedzy ekspertów_ek, z którymi przeprowadziły wywiady na potrzeby reportażu.
Warto zwrócić uwagę na ogrom researchu i pracy włożonej przez autorki na końcu „Przegrywa…” czytelnik_czka może znaleźć chociażby słowniczek slangu obowiązującego na serwerach (bez tych wyjaśnień historie użytkowników mogą nie być do końca zrozumiałe) oraz obszerną bibliografię.
Autorki starają się zachować obiektywizm mimo osobistego zaangażowania w relację z użytkownikami – zwracają uwagę na szkodliwość ich zachowania, przyznają, że same stawały się czasem ofiarami mizoginistycznych komentarzy. Równocześnie jednak nie demonizują inceli, oddają im głos oraz pozwalają na opowiedzenie swojej historii.
Książka wydaje się fantastycznym wstępem do dalszych rozmów i dyskusji na temat inceli oraz ogólnopojętej manosfery. Jest ona zdecydowanie ciekawą i wartą przejrzenia pozycją czytelniczą, która mamy nadzieję zachęci innych do zgłębienia tematu inceli oraz ich historii w polskiej kulturze.
Recenzję przygotowały: Oliwia Rokicka, Ewa Żebryk